Le Bon G. Psychologia tĹumu

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

psychologii. Sądzę, że należyte ich zrozumienie wymaga bardzo wielu lat podróży i obserwacji.
Idee, aby mogły się stać własnością tłumu, winny otrzymać jak najprostszą formę; dzięki temu uprosz-
czeniu ulegają one gruntownym przekształceniom Wielkość tych zmian, jakim ulega idea, zanim wrośnu w
duszę tłumu, daje się stwierdzać zwłaszcza wtedy.. kiedy chodzi o wznioślejsze idee filozoficzne i
naukowe. Przekształcenia te zależą przede wszystkim od rasy, do której dany tłum należy; ogólną ich
właściwością jest uproszczenie i pomniejszenie idei. Dlatego z punktu widzenia społecznego nie istnieje w
rzeczywistości żaa-na hierarchia idei, tzn. nie ma idei wyższych lub niższych. Już sam fakt przedostania się
idei do tłumu dowodzi, że pozbawiona została ona tego wszystkiego, co stanowiło jej podniosłość i
wielkość.
Zaznaczam, że ze społecznego punktu widzenia hierarchiczna wartość idei nie ma znaczenia. Należy mó-
wić o ich wpływie, a nie o ich wartości. Chrześcijaństwo wieków średnich, idee demokratyczne ubiegłego
stulecia oraz współczesne idee społeczne nie są zapewne zbyt podniosłe. Z punktu widzenia filozofii należy
je uznać za marne złudzenia, a mimo to ich wpływ był bardzo znaczny i jeszcze przez długi czas będą one
zasadniczymi pobudkami postępowania.
Idea dopiero wtedy owłada tłumem, kiedy po owych przekształceniach, dzięki którym staje się dlań do-
stępna, o czym mówić będę na innym miejscu, przeniknie w nieświadomość tłumu i w sferę jego uczuć, A
na to potrzeba zawsze dłuższego czasu.
Trudno zresztą sądzić, że wykazanie słuszności jakiejś idei wystarczy, by oddziaływała ona odpowiednio
na umysły, choćby wykształcone Możemy się o tym przekonać, gdy zwrócimy uwagę na to, że
najoczywistsze dowody wywierają mały wpływ na większość ludzi. Chociaż niejeden nie odmówi im
słuszności, to jednak pod działaniem nieświadomych czynników swej duszy szybko powróci do
poprzednich zapatrywań. Gdybyśmy go, zobaczyli w kilka dni pózniej, wysunie na nowo swe stare
argumenty i tak samo nawet będzie je wypowiadał. Znajduje się bowiem pod wpływem swych
wcześniejszych idei, które przekształciły się j u? w uczucia i kierują jego słowami i czynami.
Idea, która na mocy różnorodnych przekształceń przeniknęła w końcu duszę tłumu, osiąga olbrzymią moc i
popycha tłum do odpowiednich czynów. Idee filozoficzne, których wynikiem była Wielka Rewolucja
Francuska, potrzebowały całego stulecia, zanim zagniezdziły się w duszy tłumów. Gdy owładnęły duszą
tłumu, działały z nieprzezwyciężoną siłą. Zapał tłumów, chcących równości społecznej, urzeczywistnienia
wyśnionych praw i prawdziwej wolności, nadwerężył trony i przekształcił cały świat zachodni. Przez 20 lat
narody gryzły się nawzajem, a Europa była widownią tak krwawych walk, jak za czasów Dżyngis-chana
lub Tamerlana. Nigdy tak oczywiste nie były skutki władztwa krańcowych idei nad tłumem.
Przyznać trzeba, że idee bardzo powoli i z wielkim trudem wrastają w duszę tłumu; ale też nie szybciej i
nie łatwiej uwalniają jego duszę ze swej władzy. Dlatego pod względem idei tłum zawsze stoi o kilka
pokoleń niżej od uczonych i filozofów. Dfatego mężowie stanu wiedzą obecnie, że odrętwienie idei zasad-
niczych jest chwilowe, lecz wpływ tych idei jest tak wielki, że muszą zasady rządzenia do nich dostosowy-
wać.
� 2. Jak tłum rozumuje? Nie można twierdzić, że tłum w ogóle nie rozumuje ani nie ulega wpływowi
rozumowania. Dowody, które tłum podaje i które potrafią go przekonać, są z punktu widzenia logiki tak
płytkie, że jedynie na mocy. dość naciągniętej analogii możemy je zaliczyć do zakresu rozumowania.
Rozumowanie tłumów z pewnością opiera się na kojarzeniu pojęć, podobnie jak się ma rzecz z prawdzi-
wym rozumowaniem. Ale idee, które kojarzy wyobraznia tłumu, łączą się tylko pozornie, na podstawie
analogii lub następstwa. Tak rozumuje np. Eskimos, który wiedząc z doświadczenia, że lód jest
przezroczysty i topnieje w ustach, może być przekonany, że i szkło winno się w ustach topić, ponieważ jest
również przezroczyste; albo dziki, gdy zjada serce mężnego wroga, myśląc, że przejmie jego męstwo, lub
też robotnik wyzyskiwany przez swego pracodawcę, gdy wysnuwa z tego wniosek, że wszyscy pracodawcy
są wyzyskiwaczami.
Kojarzenie rzeczy zupełnie niepodobnych, połączonych tylko pozornymi więzami, i natychmiastowe
uogólnianie poszczególnych wypadków oto co charakteryzuje rozumowanie tłumów. Takim też
rozumowaniem muszą posługiwać się ci, którzy chcą wszczepić w tłum pewne poglądy, bo inaczej nie
zdobędą nań wpływu. Rozumowanie według prawideł logiki byłoby dla tłumu czymś obcym i
niezrozumiałym. Na tej podstawie można twierdzić, że tłum nie rozumuje, albo rozumuje błędnie, i nie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

pobieranie @ do ÂściÂągnięcia @ ebook @ download @ pdf